Boekje H-023
In zijn indringende werk Gezondheid als Handelswaar biedt Koos Dirkse een scherpe en gedegen analyse van de verstrekkende veranderingen die het Nederlandse zorgstelsel heeft doorgemaakt sinds de invoering van de Zorgverzekeringswet in 2006. Het boek onderzoekt de oorspronkelijke doelstellingen van de wet, die als doel had de zorg betaalbaarder, efficiënter en toegankelijker te maken door marktwerking te stimuleren. Dirkse ontleedt niet alleen de beloftes van deze hervorming, maar onthult ook de harde realiteit die de marktwerking in de zorg heeft gebracht: een zorgsysteem dat steeds meer in handen is van commerciële zorgverzekeraars en waarin de belangen van de patiënt steeds verder naar de achtergrond verdwijnen.
Inzicht in de praktijk van marktwerking
Dirkse slaagt erin om op heldere en toegankelijke wijze de kloof te laten zien tussen de beloften van marktwerking en de werkelijkheid. Waar werd geclaimd dat concurrentie tussen zorgverzekeraars zou leiden tot lagere kosten en betere zorg, blijkt de praktijk echter een ander verhaal te vertellen. In plaats van transparantie en keuzevrijheid voor patiënten, heeft het zorgstelsel geleid tot een oligopolie waarin enkele grote verzekeraars de markt domineren. De focus van deze bedrijven ligt steeds meer op winstmaximalisatie, waarbij patiënten worden geconfronteerd met hogere kosten, minder keuze en een dalende zorgkwaliteit. Dirkse toont aan hoe zorgverzekeraars hun macht gebruiken om de zorgaanbieders te dicteren, wat resulteert in een verslechterende werkdruk voor zorgverleners en een toename van administratieve lasten. Dit komt de patiëntenzorg niet ten goede, zoals de oorspronkelijke bedoeling was.
Kritiek op de financiële structuren
Wat Gezondheid als Handelswaar bijzonder waardevol maakt, is de diepgaande kritiek op de financiële structuren die het zorgsysteem kenmerken. Dirkse legt bloot hoe ondoorzichtige geldstromen, hoge administratieve kosten, en risicovolle investeringen van zorgverzekeraars de premies en eigen bijdragen van patiënten verder opdrijven. De beloningen voor bestuurders staan vaak in schril contrast met de zorg die patiënten daadwerkelijk ontvangen. Het boek legt met zorgvuldige voorbeelden de systematische inefficiëntie en het gebrek aan transparantie bloot, waardoor het vertrouwen in het zorgsysteem steeds verder afneemt. Dirkse toont aan dat de financiële beslissingen die worden genomen door zorgverzekeraars direct ten koste gaan van de patiënt, waardoor de zorg steeds meer een commercieel product wordt in plaats van een publieke dienst.
De gevolgen voor kwetsbare zorggroepen
Een ander belangrijk aspect van Dirkse’s analyse is de impact van deze systemische veranderingen op kwetsbare groepen, zoals ouderen. In Gezondheid als Handelswaar wordt duidelijk hoe bezuinigingen en de bureaucratisering van de zorg leiden tot schrijnende situaties in verpleeghuizen en de thuiszorg. Ouderen, die vaak de grootste zorgbehoefte hebben, worden in toenemende mate het slachtoffer van de steeds verder uitschuivende verantwoordelijkheden tussen verschillende zorginstellingen en de afnemende kwaliteit van zorgverlening. De bezuinigingen, gecombineerd met de druk van de markt, hebben het zorglandschap zodanig veranderd dat deze groep in de praktijk steeds vaker tussen wal en schip valt.
Op weg naar een eerlijker zorgstelsel
In zijn slothoofdstuk roept Dirkse op tot een fundamentele herziening van het zorgstelsel. Hij pleit voor een systeem waarin de basiszorg weer onder directe overheidscontrole komt te staan, en waarin winstmaximalisatie uit de zorg wordt gehaald. Dirkse stelt voor dat premie-inning via de belasting moet verlopen, waarbij de zorgtoeslag wordt afgeschaft om een eerlijker en transparanter systeem te creëren. Het belangrijkste is dat de zorg weer toegankelijk wordt voor iedereen, ongeacht hun inkomen, en dat zorgverzekeraars zich uitsluitend moeten richten op aanvullende verzekeringen.
Conclusie: Een belangrijke bijdrage aan het debat
Gezondheid als Handelswaar is een kritisch, goed gedocumenteerd en urgent boek dat de vinger legt bij de tekortkomingen van het Nederlandse zorgsysteem. Koos Dirkse levert hiermee een waardevolle bijdrage aan de huidige discussie over de toekomst van de zorg, die in de media en politiek steeds relevanter wordt. Het boek is niet alleen een gedetailleerde kritiek op de marktwerking in de zorg, maar ook een krachtige oproep voor een systeem waarin de zorg weer wordt gezien als een recht en geen handelswaar. Dirkse’s betoog is helder, goed onderbouwd en biedt tal van aanknopingspunten voor een noodzakelijke maatschappelijke en politieke discussie. Het boek is een must-read voor iedereen die geïnteresseerd is in het zorgstelsel en de toekomst van de gezondheidszorg in Nederland.